گفتاری از حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی؛ شرح مختصر دعاى مکارم الاخلاق/ گفتار دوم: دعاى مکارم الاخلاق

باید به این نکته توجه داشت که حقیقت دعا چیزی جز عبادت نیست و همانگونه که از نبی گرامی اسلام(ص) نقل شده «الدُّعاءُ مُخُّ العِبادَةِ»(بحارالانوار/ ج93/ ص300) دعا ریشه، اساس و روح همه عبادات است. پیامبر گرامی(ص) و امامان معصوم(ع) بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، قوانین و احکام شرعی، مسائل اخلاقی، تربیتی، سیاسی و اجتماعی و... را از طریق ادعیه و مناجات ارائه کرده اند. به این ترتیب دعا مسیری است که افزون بر راز و نیاز با معبود، راهگشای بسیاری از مسائل و معارف الهی است.

در تلاطم زندگی مادی، ادعیه و مناجات فرصتی فراهم می کند که انسان با اتصال به عالم غیب و تخاطب با حق تعالی جامه روح از آلایش های مادی بشوید و در دریای زلال ادعیه پیرایش کند و به فرمان خدای رحمان گردن نهد که: «اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ»(مومن/ 60) بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را.

بیستمین دعای کتاب شریف صحیفه سجادیه «مکارم الاخلاق» نام گرفته است. این دعای شریف در صحیفه «دعائه علیه السلام فی مکارم الاخلاق و مرضی الافعال» نام گرفته و دارای 30 فراز است که با عبارت «اللهم» آغاز می گردد.

پژوهشگران عرصه دعا از آغاز به کتاب شریف صحیفه سجادیه و خاصه دعای بیستم آن توجه ویژه نشان داده اند. همین امر موجب شده است که شروح زیادی بر کتاب شریف صحیفه سجادیه و دعای مکارم الاخلاق به رشته تحریر درآید.

برجستگی دعای شریف مکارم الاخلاق آن است که افزون بر مناجات عاشقانه و راز و نیاز عارفانه با محبوبف متضمن دُرر اخلاقی و غُرر معرفتی است که جنبه های مختلف زندگی اجتماعی انسان را سامان می بخشد.

این دعا با توجه به اصول و مبانی اخلاق فردی و اجتماعی، ارزش های را در جامعه می آفریند که پردازش به آن، لباسی از زیبایی های رفتاری و کرداری بر جامعه می پوشاند و در نتیجه با تعالی جامعه، روح و روان افراد حاضر در آن تکامل می یابد.

وقتی مؤمنان در پی تبدیل حسد به مودت [وَمِنْ حَسَدِ اَهْلِ الْبَغْىِ الْمَوَدَّةَ]، واکنش خوب در برابر کار بد [وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ]، مسئولیت پذیری و مدیریت صحیح [سُمْنِی حُسْنَ الْوِلاَیةِ]، تبدیل دشمنی به دوستی [مِنْ عَدَاوَةِ الْأَدْنَینَ الْوَلاَیةَ]، توجه به کرامت و حیثیت انسانی [وَ اکفِنِی مَئُونَةَ مَعَرَّةِ الْعِبَادِ]، ترک عیب جویی از دیگران [تَرْکِ التَّعْییرِ]، و... باشند به تحقیق، علاوه بر اصلاح و آراستگی فرد فرد جامعه، اجتماع نیز سالم تر و مؤمنانه تر، و در نتیجه به شرایط و ویژگی های جامعه آرمانی نزدیک تر خواهد بود. این موارد تنها بخشی از خواسته هایی است که حضرت سجاد(ع) در دعای شریف مکارم الاخلاق بدان پرداخته اند.