«اربعين حديث» يا «شرح چهل‏ حديث»، يكى از آثار گرانبهاى اخلاقى و عرفانى امام خمينى است كه در سال 1358 هجرى قمرى (1318 شمسى) به زبان فارسى نوشته شده است. در اين اثر، چهل‏ حديث از روايات پيشوايان دين از كتاب شريف اصول كافى (‏34حديث اوّل ـ‏ غير از حديث11‏ ـ در مسائل اخلاقى و 6 حديث آخر در مسائل اعتقادى) به وجهى مبسوط و با بيانى شيوا و اثرگذار شرح شده ‏اند. اين اثر از طرف مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، در 900 صفحه منتشر شده است. شایان ذكر است كتاب چهل حدیث امام با 35 بار تجدید چاپ یكی از پر استقبال‌ترین كتب دینی معاصر لقب گرفته است.

كتاب چهل حدیث امام، در اصل تقریرات امام خمینی(ره) است كه مضامین آن را در مدرسه فیضیه قم برای شاگردان خود ایراد فرموده‌اند، سپس ایشان تصمیم گرفتند كتابی در همین زمینه تالیف كنند و این كتاب را در سال 1358 ه . ق به پایان رساندند. در دیباچه این كتاب آمده است:‌« چهل حدیث یكی دیگر از آثار ضمیر فیض‌پذیر عارف و عالم ربانی حضرت امام خمینی(ره) است . معظم‌له این كتاب را در شرح و بیان چهل حدیث از احادیث موروث از معصومان نگاشته‌اند. سنت « اربعین » نویسی از قدیم الایام در میان علمای دین معمول بوده است و حضرت امام نیز برای مسلوك داشتن سنت سلف به عهده گرفته بودند كه كتاب در این زمینه تصنیف كنند. مطالب كتاب همه در تفحص از حقیقت اخباری از پیشوایان معصوم دین و سرشار از تذكرات اخلاقی و عرفانی و حكمی است.

شرح اربعین (فارسى): شرح چهل حدیث است كه سى و سه حدیث آن اخلاقى و هفت‏ حدیث دیگر اعتقادى است. در آغاز آن فرموده ‏اند:

این بنده بى بضاعت ضعیف مدتى بود با خود حدیث مى‏كردم كه چهل حدیث از احادیث اهل بیت عصمت و طهارت (ع) كه در كتب معتبره اصحاب و علما (ره) ثبت است، جمع‏ آورى كرده و هر یك را به مناسبت‏ شرحى كنم كه با حال عامه مناسبتى داشته باشد و از این جهت آن را به زبان فارسى نگاشته كه فارسى زبانان از آن بهره گیرند . . .

در آغاز حدیث اول، چهار نفر از مشایخ را كه به ایشان اجازه روایت‏ حدیث داده ‏اند به این ترتیب نام برده‏ اند:

1- شیخ علامه متكلم فقیه اصولى ادیب متبحر شیح محمدرضا آل علامه شیخ محمدتقى اصفهانى - ادام الله توفیقه - در زمانى كه در قم مشرف بودند مقصود شیخ محمدرضا اصفهانى صاحب "وقایة الاذهان" است كه در سال 1344 و 1346 در قم به سر مى‏بردند و هنگام تالیف این رساله یعنى حدود سال 1358 ق. در اصفهان بودند و در 1362 ق. وفات كردند.

2- شیخ عالم جلیل متعبد ثقه ثبت‏ حاج شیخ عباس قمى - دام توفیقه - (م 1359ق)

3- سید سند فقیه متكلیم ثقه عین ثبت علامه سیدمحسن امین عاملى - ادام الله تائیداته - (م 1371ق)

4- سیدعالم ثقه ثبت‏ سیدابوالقاسم دهكردى اصفهانى (م 1353ق)

مرحوم شیخ محمدرضا و مرحوم حاج شیخ عباس هر دو از حاجى نورى از شیخ انصارى و مرحوم سیدمحسن امین از سیدمحمد هندى از شیخ انصارى و مرحوم سیدابوالقاسم دهكردى از میرزاهاشم اصفهانى خوانسارى از شیخ انصارى.

سپس امام خمینى مى‏فرمایند: غیر از این چهار طریق، طرق دیگرى هم داریم كه به شیخ انصارى منتهى نمى‏ شود و آن طرق را اینجا ذكر نكردیم.

تاریخ پایان تالیف كتاب اربعین 1358 ق. مى‏باشد و چهار حدیث آن توسط حضرت آقاى فهرى تحقیق و در 224 صفحه چاپ شد و سپس حدود بیست‏ حدیث آن در مجله اعتصام كه از سازمان تبلیغات اسلامى بود و تعطیل شد، چاپ گشت و بالاخره همه چهل حدیث، در دو جلد توسط انتشارات "طه" قزوین در سال 1366 و سپس با چاپ بهترى توسط مركز نشر فرهنگى رجاء، در 556 صفحه در یك جلد منتشر شد. فهرست احادیث این كتاب بسیار ارزنده از این قرار است:

جهاد نفس، ریا، عجب، كبر، حسد، حب دنیا، غضب، عصبیت، نفاق، هواى نفس، فطرت، تفكر، توكل، خوف و رجاء، امتحان، صبر، توبه، ذكر خدا، غیبت، اخلاص، شكر، كراهت از مرگ، اصناف طالبان علم، اقسام علم، وسواس، فضیلت علم، عبادت و حضور قلب، لقاءالله، وصیت رسول‏خدا (ص) به حضرت امیر (ع) ، اقسام قلوب، عدم شناخت‏حقیقى خدا و رسول و امام مومن، یقین و حرص و رضا، ولایت‏شرط قبول اعمال، حال مومن نزد خدا، معرفت‏حق و اسماء او، معرفت‏حق و صفات او، طریق معرفت‏حق تعالى و اولى الامر، خداوند آدم را به صورت خود آفرید، خیر و شر، حقیقت توحید.

لینک متن کامل کتاب از پرتال امام خمینی (ره):

http://archlibserver.imam-khomeini.ir/site/catalogue/fulltext/574074/2570167